Bölgenin konumu: Türkiye’nin batısında bulunan ve adını aldığı Ege Deniz’i kıyıları boyunca uzanan bölgemizdir. Kuzeyinde Marmara Bölgesi, doğusunda İç Anadolu ve Akdeniz Bölgesi, güneyinde Akdeniz, batısında Ege Denizi ve Ege Adaları ile çevrilmiştir.
Gerçek alanı 93.139 Km2 dir. Türkiye toplam alanının %10’unu kaplamaktadır. Ege Bölgesi bu alanı ile büyüklük bakımından 5.sıradadır.
BÜYÜTMEK İÇİN HARİTAYA TIKLAYINIZ
Bölümleri ve önemli kentleri:
a.Asıl Ege Bölümü: İzmir, Manisa, Aydın, Muğla ve Denizli
b.İç Batı Anadolu Bölümü: Afyon, Kütahya ve Uşak
Yeryüzü şekilleri:
Kıyı Ege Bölümü’nün büyük kısmı yer kabuğu hareketlerine bağlı (Orojenez) kırılmalar sonucu oluşmuştur.
Bu kırılmalar sonucu yükselen alanlar Horst (dağ), çöken alanlar Grabenleri (çöküntü ovası) oluşturmuştur. Horst ve graben açısından en zengin bölgedir. Grabenlerin kuzey ve güney kısımları faylarla kaplı olduğundan bölgede yoğun olarak depremler yaşanmaktadır. Anı sebeple sıcak su kaynakları bakımından zengindir.
Horstlar: Kaz, Madra, Yunt , Bozdağlar, Aydın Dağları ve Menteşe Dağlarıdır.
Grabenler: Edremit, Bakırçay, Gediz, K.Menderes ve B.Menderes
Dağların kıyıya dik uzanmasına bağlı olarak:
Kıyılar çok girintili ve çıkıntılıdır.
Koy ve körfezler fazladır.
Kıyı ile iç kısımlar arasında ulaşım kolaydır.
Limanların beslenme bölgesi hinterlandı (ard bölgesi) geniştir.
Akdeniz ikliminin etki alanı iç kısımlara doğru genişlemiştir.
Enine kıyı tipi oluşur.
Derinlik az kıta sahanlığı geniştir.
Kıyıları:
Bölgenin kıyı kesiminde dağlar kıyıya dik uzanır. Bu nedenle kıyılar girintili-çıkıntılıdır, enine kıyı tipi egemendir. Deniz etkisi iç kısımlara kadar girer. Kıt’a sahanlığı geniştir. Bu durum falez oluşumunu zorlaştırırken, delta oluşumunu kolaylaştırmıştır. Kıyılar çok sayıda körfez, koy, yarımada ve doğal limanlarla kaplıdır. Akarsu vadilerinin deniz suyu altında kalması sonucu oluşan Ria tipi kıyılara rastlanır.
Önemli körfezler, Edremit, Çandarlı, İzmir, Kuşadası, Güllük, Gökova’dır. Başlıca yarımadalar, Reşadiye, Bozburun, Dilek ve İzmir’dir. Ege kıyıları girintili-çıkıntılı olmasının da etkisiyle en uzun kıyı şeridimiz durumundadır.
Dağları:
Kaz, Madra, Yunt, Bozdağlar ve Aydın Dağları ve hors durumundadır. Bu dağlar kıyıya dik olarak uzanırlar. Horst olan Menteşe Dağları ise büyük oranda kuzey batı – güneydoğu yönlü olarak kıyıya paralel uzanırlar
Kula çevresinde volkanik tepeler yer almaktadır. İç Batı Anadolu Bölümü’nde yükseklik fazladır. Bu bölümde bulunan başlıca dağlar, Alaçam, Eğrigöz, Murat, Şaphane, Sandıklı, Demirci, Gümüş ve Yellice dağlarıdır.
Menteşe Yöresi bölgenin en engebeli sahalarından biridir. Masif Kütle özelliği gösterir.
Bu alan:
Ovaları: Asıl Ege Bölümü’nde bulunan grabenler taşınan alüvyonların oluşturduğu ovalara sahiptir.
Bakırçay (Dikili Ovası), Gediz (Menemen Ovası), Küçük Menderes ve Büyük Menderes (Balat Ovası) başlıca ovalardır. Bunlar aynı adı taşıyan akarsular tarafından meydana getirilmişlerdir. Akarsuların denize döküldükleri yerlerde delta ovaları meydana gelmiştir. İç Batı Anadolu Bölümü’nde bulunan başlıca ovalar Tavas, Çivril, Banaz ve Örencik ovalarıdır.
Platoları: Bölgenin İç Batı Anadolu Bölümü yüksek bir plato görünümüne sahiptir. Yazılı Kaya Platosu.
Akarsuları: Ege Denizi’ne dökülen Bakırçay, Gediz, Küçük Menderes ve Büyük Menderes’tir. İç Batı Anadolu Bölümü’nde Susurluk ve Sakarya ırmaklarının kolları bulunmaktadır. Akarsuların yatak eğimleri oldukça azdır. Bu nedenle Menderesler meydana gelmiştir (hem aşındırma hem biriktirme şeklidir).
Gediz Nehri taşıdığı alüvyonlarla İzmir Körfezi’ni doldurma tehlikesi oluşturduğundan yatağı değiştirilerek kuzeye alınmıştır.
Gölleri: Gölmarmara ve Çamiçi (Bafa) gölleri (alüvyal set). Işıklı, Simav, Azap, Serçin, Karamuk’tur.
Bölgede bulunan baraj gölleri:
Adıgüzel (Büyük Menderes)
Kemer – Bozdoğan (B.Menderes’in kolu olan Ak Çay üsünde)
Demirköprü (Gediz)
Nüfus ve yerleşme:
Nüfus miktarı açısından 3.sırada, yoğunluk açısından 2. Sırada bulunur. Aritmetik nüfus yoğunluğu Türkiye ortalamasının üstündedir. Aldığı göç açısından Marmara Bölgesi’nden sonra 2.sıradadır. Nüfus yoğunluğu özellikle çöküntü ovaları kenarında artmaktadır. İzmir ve Manisa en kalabalık nüfusa sahip illerdir. Yaz mevsiminde mevsimlik nüfus artışı yaşanır (turizm ve tarımsal işçi).
Menteşe yöresi en tenha nüfuslu alandır (çok yağış almasına rağmen yer şekillerinin engebeli olması ve ulaşımın zor olması). Bölgenin İç kesimlerinde nüfus yoğunluğu azalır (karasal iklim ve sanayinin gelişmemesi).
Ulaşım: Dağların doğu-batı yönünde ( kıyıya dik) uzanması Kıyı ile iç kısımlar arasında ulaşım oldukça rahattır. Ülkemizdeki ilk demiryolu hattı İzmir-Aydın arsında kurulmuştur.
İklim: Bölgenin Asıl Ege Bölümü’nde yazlar sıcak ve kurak, kışlar ılık ve yağışlıdır. Akdeniz iklimi yaşanır. Kar yağışı ve don olayı nadiren yaşanır. Akdeniz iklimi Graben ovaları içinden (Dağların denize dik uzanışı) iç kısımlara kadar sokulma imkanı bulur. Burada Akdeniz yağış rejimi etkilidir. Kış aylarında cephesel yağışlar etkili olur. Yaz kuraklığı belirgin olarak yaşanır. Menteşe Yöresi’nde yağış miktarı bölge ortalamasının iki katına ulaşır. İç Batı Anadolu Bölümü’nde yüksekliğin artmasına ve deniz etkisinin yok olmasına bağlı olarak karasal iklim şartları yaşanır. Burada yazlar sıcak ve kurak, kışlar soğuk ve kar yağışlı geçer.
Bitki örtüsü: Asıl Ege Bölümü’nde bitki örtüsü maki ve ormanlardan oluşur. İç Batı Anadolu Bölümü’nde Bozkır bitki örtüsü egemendir. Yüksek kesimlerde meşe ağaçlarından oluşan ormanlar bulunur. Bölge orman varlığı bakımından 4.sıradadır.
Tarım: Uygun iklim koşulları ve verimli ovalar nedeniyle tarımsal ürün çeşidi fazladır ve çoğunlukla ticari değeri yüksek ürünler bulunmaktadır. Bölgenin toplam alanının 1/3’ü ekili ve dikili topraklardan oluşur. Ekili-dikili alan bakımından 3. sıradadır. Zeytin, üzüm, incir, haşhaş ve tütün üretiminde 1.sırada yer alır.
Tütün: Özellikle kıyı ovalarında yetiştirilir. Türkiye üretiminin %65’i buradan sağlanır. Bölge Türkiye tütün üretiminde 1.durumdadır. Manisa, Aydın, İzmir, Denizli ve Muğla en önemli üretim alanlarıdır.
Pamuk: Asıl Ege Bölümündeki alüvyal ovalarda yetiştirilmektedir.
Zeytin: Özellikle Edremit Körfezi çevresi, Ayvalık, Aydın, Muğla ve İzmir başta gelmektedir. Türkiye yağlık zeytin üretiminde 1.sıradadır.
İncir: Büyük ve Küçük Menderes ovalarında yoğunlaşır. Aydın önde gelir. Türkiye incir üretiminde 1. sıradadır.
Turunçgiller: Turunçgil üretiminde Akdeniz Bölgesi’nden sonra 2.sıradadır.
Üzüm: Özellikle Gediz ovasında yetiştirilmektedir. Türkiye çekirdeksiz üzüm üretiminde Dünya’da 1. Sırada yer almaktadır.
Pamuk: Asıl Ege Bölümünün alüvyal ovalarında yetiştirilmektedir.
Haşhaş: İç Batı Anadolu Bölümü’nde Afyon, Uşak, Denizli, Manisa ve Kütahya çevresinde devlet kontrolünde üretilmektedir.
Susam: Batı kısımlarda graben ovaları içerisinde yetiştirilmektedir.
Şekerpancarı: İç Batı Anadolu Bölümü’nde yetiştirilir. Kütahya Uşak Afyon
Tahıllar: Ülke tahıl üretiminin 1/10’unu sağlar. Özellikle buğday üretimde başta gelmektedir. Buğdayı arpa takip etmektedir. Tahıllar özellikle İç Batı Anadolu Bölümü’nde yetiştirilmektedir.
Pirinç: Gediz ovasında azalmakla birlikte yer yer pirinç tarımı yapılmaktadır.
İzmir çevresinde Anason ve kenevir üretilmektedir.
Sebze: Kışların oldukça ılık geçtiği batı kısımlarda yoğunlaşır. Uygun ılık kış koşulları seracılığın gelişmesini
Sağlamıştır. Özellikle sıcak su kaynakları çevresinde düşük ısıtma maliyeti nedeniyle artmaktadır.
Hayvancılık: İzmir, Denizli, Afyon ve Manisa gibi yoğun nüfuslu büyük kentler çevresinde besi hayvancılığı ve kümes hayvancılığı gelişmiş durumdadır. Bölgede özellikle otlakların arttığı İç Batı Anadolu Bölümü’nde hayvancılık önemli bir geçim kaynağı durumundadır. Bölge bal üretiminde 1.sıradadır. (Muğla, İzmir, Aydın, ,Manisa ) Turizm nedeniyle fazla olmasa da kıyılarda balıkçılık, eski önemini kaybetmiş olan sünger avcılığı (Bodrum, Marmaris ). Menteşe Dağlık Yöresi’nde kıl keçisi yetiştirilmektedir.
Bölgenin madenleri:
Bor: Kütahya (Emet)
Krom: Muğla, Denizli ve Kütahya.
Altın: Bergama, İzmir.
Demir: Kaz Dağları çevresi, Balıkesir ve Kütahya.
Linyit: Linyitin en çok çıkartıldığı bölgedir. Başlıca yataklar: Manisa (Soma), Kütahya (Tavşanlı, Tunçbilek, Seyit Ömer, Değirmisaz), İzmir ve Muğla (Yatağan). Enerji kaynağına yakınlığa bağlı olarak termik santrallerde fazladır.
Mermer: Afyon, Manisa ve Kütahya.
Civa: Uşak (Eşme) ve İzmir (Ödemiş, Karaburun, Çeşme ).
Bor: Kütahya ve Eskişehir.
Manganez: Uşak, Afyon ve Denizli.
Zımparataşı: İzmir, Muğla ve Aydın.
Titanyum: İzmir ve Manisa
Uranyum: Manisa, Aydın ve Uşak.
Tuz: İzmir (Çamaltı tuzlası)
Antimon: Ödemiş
Bölgede endüstri: Sanayi bakımından Marmara Bölgesinden sonra 2. sırada yer almaktadır. Bölge özellikle ulaşımın kolay olması, hammadde kaynaklarının fazla olması ve zengin bir pazarlama imkanına sahip olması nedeniyle gelişmiştir. Asıl Ege Bölümü daha fazla gelişmiştir.En gelişmiş sanayi kenti İzmir’dir. İzmir önemli bir ihracat limanı durumundadır. Uluslararası İzmir Fuarı ülkemizin en önemli uluslararası fuarıdır.
Aliağa Petrol Rafinerisi: İzmir
Otomotiv sanayi: İzmir
İlaç sanayi : İzmir
Demir-çelik sanayi: İzmir
Gemi söküm sanayi: İzmir
Sigara: İzmir ve Manisa
Zeytin yağı ve Sabun fabrikaları: Ayvalık ve Edremit
Deri ve Kösele imalatı: İzmir, Uşak ve Manisa
Şeker fabrikaları: Afyon, Uşak ve Kütahya
Porselen ve Çini: Kütahya
Mermer sanayi: Afyon
Seramik: Manisa (Turgutlu) ve Kütahya
Tuğla Ve Kiremit Sanayi: Manisa (Turgutlu ve Salihli)
Elektronik ve Beyaz eşya: İzmir, Manisa, Denizli ve Aydın
Çimento fabrikaları: İzmir, Afyon ve Denizli
Gübre sanayi: İzmir ve Kütahya
Jeotermal elektrik santrali: Denizli (Sarayköy) ve Aydın (Germencik)
Halı, Kilim ve Dokuma sanayi: Kütahya (Simav), Manisa (Demirci, Gördes, Kula), Muğla-Milas, Denizli ( Buldan, Tavas)
Kağıt fabrikaları: Afyon (Çay) ve İzmir
Mobilya: İzmir (Karabağlar)
Turizm: Turizm geliri açısından Marmara Bölgesi’nden sonra 2. sırada bulunmaktadır. Özellikle deniz turizmi gelişmiştir. Bölge kıyıları deniz turizmi açısından zengin doğal ve tarihi kaynaklara sahiptir.
Tarihi (Arkeolojik) merkezler: Bergama, İzmir (Efes, Milet, Selçuk-Meryemana), Manisa (Sard), Denizli ve Aydın (Nazilli – Karacasu) gibi,
Doğal güzelliklere sahip merkezler: Kuşadası, Aydın (Kuşadası Dilek Milli Parkı), Manisa (Spil Dağı), İzmir Kuş cenneti, Pamukkale-Denizli Travertenleri ve Karagöl
Plaj (Deniz) turizminin geliştiği alanlardır: İzmir, Çeşme, Kuşadası, Bodrum ve Marmaris
Sağlık (Termal) turizmi: Manisa (Salihli Kurşunlu ve Urganlı kaplıcaları), Balçova, Çeşme, Denizli (Pamukkale ve Karahayıt), Kütahya (Simav Eynal kaplıcaları)
BÖLGENİN GENEL ÖZELLİKLERİ
BÖLGENİN BÖLÜMLERİ ARASINDAKİ TEMEL FARKLAR
Asıl Ege (Kıyı) Bölümü
İç Batı Anadolu Bölümü’ne göre;
İç Batı Anadolu Bölümü’ne göre;
5.Tarımsal arazi daha fazladır.
6.Tarımsal ürün çeşidi daha fazla, getirisi yüksek ürünler ön plandadır.
7.Turizm, ulaşım ve ticaret çok gelişmiştir.
8.Yoğun biçimde göç alır.
9.Menteşe Yöresi dışında nüfus yoğunluğu Türkiye ortalamasından daha yüksektir.
10.Sanayi daha fazla gelişmiştir.
11.İzmir Limanı bu bölümde bulunur (en büyük ihracat limanımız).
12.Muğla dışında demiryolu ulaşımı gelişmiştir.
İç Batı Anadolu Bölümü
Asıl Ege (Kıyı) Bölümü’ne göre;
1.Yükseklik ve engebe daha fazladır.
2.Tarımsal arazi daha azdır.
3.Karasal iklim egemendir, daha soğuk ve kar yağışlıdır. Akdeniz ve karasal iklim arasında geçiş alanı durumundadır.
4.Bitki örtüsü bozkırlardan oluşur.
5.Tarımsal ürün çeşidi daha azdır, tahıl ağırlıklı özellik gösterir.
6.Sanayi daha az gelişmiştir.
7.Özellikle Asıl Ege (Kıyı) Bölümü’ne göç vermektedir.
8.Nüfus ve kentleşme daha azdır.