Karikatürlerle Coğrafya Öğretimi

Emre ÖZŞAHİN

SONUÇ

Görselliğinin yanında eğitici ve eğlendirici bir özelliğe sahip olan karikatürler, Coğrafya eğitimi ve öğretimi açısından oldukça önemli bir önem taşır. Fakat karikatürle eğitimin amacı, eğlendirmek ya da ezberletmek değil, düşündürerek öğretmek ve yaratıcılığı geliştirmek olmalıdır (Örs, 2007; Kirişçioğlu ve Başdaş, …..). Bunun yanında karikatürler görsel öğrenme malzemelerinin en önemli ve kullanılabilirlilik açısından en uygun olanlarıdır. Çünkü görsel öğrenme, öğrencilerin görsel zekâlarına hitap eden bir yaklaşımı içermektedir. Bu durumda karikatürlerin öğreticilik açısından çok elverişli bir materyal olduğunu kanıtlamaktadır.

Öğrenciler hem okul hem de gündelik yaşamlarında sık sık çeşitli görsel olarak temsil edilmiş bilgilerle karşı karşıya gelebilirler. Bu tür bir bilgileri kavramak, yorumlamak ve değerlendirmek için bazı yardımlar almaları gerekebilir (Garcia ve Michaelis, 2001: 248). Bu yardımlar arasında en çok görsel araçlardan faydalanılmaktadır. Görsel araçlar; sunumu basitleştirmek, düşünmeyi canlandırmak, anahtar noktaları vurgulamak, istatistiksel verilerin anlaşılabilirliğini artırmak, karşılaştırma yapmak, ilişkileri göstermek, yeni kavramlar ile detayları açıklamak ve varlıkların nitel boyutlarını sergilemek amacıyla kullanılırlar (Michaelis, 1998: 45–46 Yazıcı, 2006: 652

12.sınıf öğrencileri üzerinde yapılan anket çalışması da karikatürlerin Coğrafya’da kullanılabilir olacağını öğrenci görüşleriyle desteklemiştir. Öğrencilerin % 75’ten daha fazlası derslerde karikatür ve diğer görsel malzemelerin kullanılmasından yanadır. Ayrıca öğrencilerin % 80’den fazlası da Coğrafya dersi öğretmenlerinin derslerde ilgili konuyla alakalı karikatür göstermesinin hem dersleri daha zevkli hale getireceğini, hem de Coğrafya konularını daha rahat bir şekilde öğrenebilecekleri görüşünü savunmuştur.

Bunun yanında ilgili ünite kapsamında sorulan 40 tane çoktan seçmeli sorunun istatiksel analizi, cinsiyet ve eğitim alanı değişkenlerine göre öğrenciler arasında bir farklılığın olmadığını, yine cinsiyet ve eğitim alanı değişkenleri açısından örneklemin varyans analizi sonuçlarının 0,05 önem düzeyinde anlamsız olduğu görülmüştür. Deney ve kontrol gruplarının cinsiyet ve eğitim alanı değişkenlerine göre aritmetik ortalama, standart sapma, varyans ve geometrik ortalama değerlerinin karşılaştırması da kontrol grubunun cinsiyet değişkenine göre değerlerinin artı yönde arttığını, eğitim alanı yönünde ise bir eşitliğin olduğunu göstermiştir.

Örneklem olarak seçilen Reyhanlı İsmet Ayşe Behzatoğlu Anadolu Lisesi’nde hem sözel hem de eşit ağırlık öğrencileri arasında dikkat çekici bir oranda fark görülmemiştir. Ama yine de öğrenci görüşlerinden edindiğimiz bilgilere göre deney grubunda karikatür kullanımı öğrencilerin coğrafya derslerine olan ilgi düzeyini arttırmıştır. Bu da hiç kuşkusuz göz ardı edilmeyecek bir gelişmedir.

Bütün bu yapılanlar, karikatürler ve Coğrafya arasında öğrenme açısından sıkı bir ilişki olduğunu net bir şekilde ortaya koymuştur. Gerçekten de karikatür tarzı, görsel malzeme ve materyallerin, eğitimin her aşamasında kullanımı, öğrenci ve öğretmen açısından oldukça önemli kazanımlar sağlayacaktır. Bu ve buna benzer anketlerin veya daha başka tür çalışmaların sadece lise de değil bütün eğitim camialarında yapılması, coğrafya öğretiminde karikatür kullanımının öğrenme açısından artılarını ortaya çıkarması bakımından oldukça önemlidir. Ayrıca bu tür çalışmaların, eğitimde görselleştirmeye bağlı bilgi kazanımını arttıracağı ve eğitim sisteminde verimlilik açısından yeni ufuklar açacağı aşikârdır.

KAYNAK:

MARMARA COĞRAFYA DERGİSİ SAYI: 20, TEMMUZ – 2009, S. 101-121 İSTANBUL – ISSN:1303-2429 Copyright ©2009 http://www.marmaracografya.com KARİKATÜRLERLE COĞRAFYA ÖĞRETİMİ (Caricatures With Geography Education) Uzman Emre ÖZŞAHİN Mustafa Kemal Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü Antakya

Not: Çalışmanın sonuç bölümü alınmıştır.